ΕΝ. ΔΗΜΟ. (Ενεργοί Δημότες Καστοριάς): Η εποχή των επενδυτικών αποικιών

Υπάρχει μια περίεργη λέξη στην ορολογία του Διεθνούς Δικαίου. Η λέξη "Διομολόγηση".

Ακόμα πιο περίεργο είναι αυτό που περιγράφει. Οι διομολογήσεις ήταν διακρατικές συμβάσεις οι οποίες έδιναν ιδιαίτερα προνόμια σε "πολιτισμένα" κράτη έναντι "απολίτιστων" (δηλαδή έδιναν το πάνω χέρι στα κράτη της Δύσης έναντι χωρών της Αφρικής και της Ασίας).

Στις συμβάσεις των διομολογήσεων περιλαμβάνονταν και όροι που ενίσχυαν τα εμπορικά δικαιώματα δυτικών μονοπωλίων σε βάρος των χωρών που τα φιλοξενούσαν. Το καθεστώς των διομολογήσεων άρχισε να φθίνει την περίοδο του μεσοπολέμου και θεωρητικά καταργήθηκε μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο.

Τα σύγχρονα κεφάλαια όμως βρήκαν έναν νέο τρόπο προκειμένου να επαναποικίσουν τα χαμένα τους "εδάφη". Ο τρόπος αυτός είναι οι λεγόμενες "Ζώνες Ελεύθερου Εμπορίου".

Πρόκειται για "βιομηχανικά πάρκα" όπου επικρατούν ιδιαίτερες διοικητικές, εργασιακές και φορολογικές συνθήκες. Σκοπός τους είναι να προσελκύσουν ξένες επενδύσεις και γενικότερα εμπορικές δραστηριότητες μέσα σε ένα "φιλικό" για τις επιχειρήσεις κλίμα.

Παγκόσμια και μετά την κρίση της δεκαετίας του 1970 οι ζώνες αυτές έχουν πολλαπλασιαστεί σε μεγάλο βαθμό. Το 1986 υπήρχαν 176 τέτοιες ζώνες διασκορπισμένες σε 47 χώρες. Το 1997 οι εκτιμήσεις μιλούσαν για 850 τέτοιες ζώνες που εκτείνονταν σε 70 χώρες, ενώ το 2006 είχαν φτάσει τον αριθμό των 3.500 περίπου τέτοιων ζωνών σε 130 χώρες. Αν αναλογιστούμε ότι ο ΟΗΕ έχει περίπου 200 μέλη-κράτη τότε οι ζώνες αυτές αποτελούν παγκοσμίως μια τεράστια "πολυεθνική" αποικία. (1)

Το μεγαλύτερο μέρος των βιομηχανικών προϊόντων σήμερα κατασκευάζεται στη Κίνα και το Μπαγκλαντές. H Κίνα συγκεντρώνει σήμερα το 60% των ξένων επενδύσεων. Η Σενζέν, το 1980 δεν είχε ούτε ένα φανάρι για την κυκλοφορία. Σήμερα, σε μια από τις πιο θεαματικές αστικοποιήσεις στην ιστορία, έχει σχεδόν 14 εκατομμύρια κατοίκους, από τους οποίους κοντά στα 9 είναι εσωτερικοί μετανάστες εργάτες. Στο έδαφος της, δραστηριοποιούνται σχεδόν όλες οι μεγάλες πολυεθνικές, είτε οι ίδιες- είτε ακόμα πιο ύπουλα- μέσα από θυγατρικές, συνεργαζόμενες επιχειρήσεις και υπεργολαβίες. (2)

Θα ρωτήσει κάποιος τώρα τι σχέση μπορεί να έχει αυτή η γενική εισαγωγή με την μικρή και ακριτική Καστοριά.

Οι οικονομικές ζώνες ελέυθερου εμπορίου της Κίνας

Ελληνο - Γερμανικές Μπίζνες

Ας θυμίσουμε λοιπόν το όνομα του Υφυπουργού Εργασίας της Γερμανίας κ. Χάνς-Γιοαχίμ Φούχτελ (Joachim Fuchtel). Του ανθρώπου που έχει προσεγγίσει πάρα πολλούς Δήμους της Ελλάδας και θεωρητικά "χτίζει" μια Ελληνογερμανική συνεργασία. Την 21 Φεβρουαρίου 2013 ήταν η τελευταία φορά που ο κ.Φούχτελ απασχόλησε την τοπική κοινωνία της Καστοριάς μέσω των αντιπροσώπων του, τους κυρίους Engert Eckhard και Joachim Wintjen, όπου με την συμμετοχή διάφορων τοπικών φορέων και ιδιωτών που ασχολούνται με τον τουρισμό και την παραγωγή, συζητήθηκαν διάφορα σχετικά θέματα. (3)

Η εφημερίδα "Επενδυτής" σημειώνει στο φύλλο της (21-22 ιουλίου 2012):

"Αν κρίνει κανείς από τις επισκέψεις του, βγάζει το συμπέρασμα ότι η Βόρεια Ελλάδα και η Κρήτη αποτελούν περιοχές στις οποίες έχει ιδιαίτερη αδυναμία και «συμπάθεια».

Με μικρές εξαιρέσεις, ο Γερμανός πολιτικός έχει επιλέξει να βρίσκεται μακριά από την Αθήνα και τα κομματικά συμφέροντα, η βάση που οικοδομεί βρίσκεται «χαμηλά», στις περιφέρειες και στους δήμους. Από τη μέχρι τώρα προσπάθεια προκύπτει ότι πάνω από 40 γερμανικές πόλεις έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την ανάπτυξη συνεργασιών και μεταφοράς τεχνογνωσίας." (4)

Προκειμένου να υπάρχει συντονισμός μεταξύ των Ελλήνων δημάρχων και των Γερμανικών "αδελφοποιημένων" περιοχών έχει συσταθεί η "Ελληνογερμανική Επιτροπή Δημάρχων" ένας φορέας με έδρα την Θεσσαλονίκη που διατηρεί ένα πολύ κατατοπιστικό site με τον τρόπο οργάνωσης αυτής της διασυνοριακής συνεργασίας.
(Διαβάστε το on-line βιβλίο στη σελίδα: http://www.grde.eu/el/ αν θέλετε να εμβαθύνετε στο θέμα)

Η δομή συνεργασίας της Ελληνο - Γερμανικής συνέλευσης (DGV)
[Κλίκ στην εικόνα για μεγένθυση]

Σε αυτές τις ειδυλλιακές συνεργασίες όμως υπάρχει κι ένας ισχυρός αντίλογος ο οποίος δεν αφήνεται να φανεί με την πρώτη ανάγνωση των περιστάσεων.

Οι Γερμανικοί δήμοι δυστυχώς είναι καταχρεωμένοι μέχρι τα μπούνια. Η γερμανική εφημερίδα "Tagesspiegel" του Βερολίνου, στο φύλλο της 3/11/2012 τιτλοφορεί "Γίναμε Ελλάδα".
"Στους περισσότερους δήμους η κατάσταση είναι οικτρή. Μάλιστα ο ένας στους τρείς δήμους δεν μπορεί πλέον να εξυπηρετήσει τα χρέη του" αναφέρει η εφημερίδα.
Οι Γερμανικοί δήμοι και τα κρατίδια είναι αναγκασμένα να χρηματοδοτηθούν είτε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση (κάτι που σημαίνει αύξηση του δημόσιου ελλείμματος και του δημόσιου χρέους με αποτέλεσμα την άσχημη αξιολόγηση των γερμανικών ομολόγων από τους οίκους αξιολόγησης και την εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού την ώρα που η Γερμανία αυτή τη στιγμή δανείζεται μόνο με 1%).

Εναλλακτικά οι δήμοι και τα κρατίδια της Γερμανίας θα πρέπει να προχωρήσουν σε ρύθμιση των δανείων τους ώστε να συνεχίσουν οι τράπεζες να τους δίνουν δάνεια. Για να γίνει όμως αυτό οι τράπεζες θέλουν εμπράγματες εγγυήσεις και δεδομένου ότι οι περισσότεροι δήμοι της Γερμανίας έχουν ήδη υποθηκευμένα τα πάντα , μέχρι και τα φορολογικά τους έσοδα για την επόμενη δεκαετία, χρειάζονται επειγόντως νέα περιουσιακά στοιχεία. Κι εκεί μπαίνουν οι περιφέρειες και οι δήμοι της Ελλάδας στο παιχνίδι μέσω του κ. Φούχτελ. (5)

"Τα φορολογικά έσοδα από τις γερμανικές πόλεις και κοινότητες έχουν αυξηθεί σημαντικά , τα πλεονάσματα έχουν υπερδιπλασιαστεί . Παρ 'όλα αυτά , πολλοί δήμοι δεν μπορούν να εξοφλήσουν τα χρέη τους, σύμφωνα με μια μελέτη της Ernst & Young ." αναφέρει η σελίδα suddeutsche.de

"Το έλλειμμα του προϋπολογισμού αναμένεται να είναι 59% στο τέλος του 2013" συνεχίζει.

" Όλο και περισσότερες πόλεις λαμβάνουν κρατικές ενισχύσεις για την διάσωση των δήμων. Σε οκτώ επαρχίες δίνονται ήδη τέτοιες επιχορηγήσεις" (6)

Η επίσημη αποστολή του Χανς-Γιοάχιμ Φούχτελ είναι πως βρίσκεται στην Ελλάδα για να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις συνεργασίας για την προώθηση της εγκατάστασης επιχειρήσεων, να ανοίξει τον δρόμο στους Γερμανούς επενδυτές στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και να αυξήσει τα ποσοστά επισκεψιμότητας τουριστών στη χώρα μας.

Άρα μέσα από την διαδικασία αυτή Γερμανοί επενδυτές θα βάλουν χέρι σε υποδομές των δήμων της Ελλάδας και οι δήμοι της Γερμανίας που πιθανών πληρώνουν τους φόρους τους ή συνεισφέρουν με άλλους τρόπους στις τοπικές τους κοινωνίες, θα επωφεληθούν από τα κέρδη τους με τις μπίζνες στην "φθηνή" Ελλάδα. Αν μάλιστα οι δήμοι έχουν ειδικούς χώρους που θα φιλοξενήσουν τις επενδύσεις αυτές, με ιδιαίτερες φορολογικές και εργασιακές συνθήκες, (δηλαδή κάτι σαν ζώνες ελεύθερου εμπορίου), οι μπίζνες αυτές θα είναι ακόμα πιο συμφέρουσες.

Ουσιαστικά οι δήμοι της Ελλάδας μέσα από την συνεργασία τους με τον κ. Φούχτελ ανοίγουν τον δρόμο για τις μελλοντικές διεκδικήσεις αυτών των επενδυτών. Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι οι επενδυτές αυτοί θα έρθουν σαν "σωτήρες" προσλαμβάνοντας εργαζόμενους και παρέχοντας τεχνογνωσία αυτό δεν σημαίνει ότι η "σωτηρία" τους θα ισχύει μακροπρόθεσμα. Για την τεχνογνωσία είναι ευρέως γνωστό πως οι πατέντες προστατεύονται με πνευματικά δικαιώματα και μάλιστα υπάρχει και ολόκληρο σύστημα βιομηχανικής κατασκοπείας για να κλέψει ο ένας την ιδέα του άλλου. Πόσο μάλλον ένας Γερμανός επενδυτής να "χαρίσει" τεχνογνωσία για τζάμπα! Επίσης οι υπάλληλοι που ενδεχομένως προσληφθούν θα είναι και ένας τρόπος εκβιασμού όχι μόνο των εκάστοτε δημάρχων, αλλά ακόμα και των ίδιων των κυβερνήσεων. Ένας εκβιασμός που θα μοιάζει κιόλας να προέρχεται "από τα κάτω". Όταν δηλαδή η Γερμανική εταιρεία που θα αναλάβει την ανακύκλωση θα απαιτήσει μειώσεις σε φόρους ή ελαστικό σύστημα εργασίας με πιο φθηνή αποζημίωση στις υπερωρίες για παράδειγμα, ούτε οι δήμαρχοι θα μπορούν να παρέμβουν, ούτε και το κράτος θα μπορεί να τους χαλάσει το χατίρι, αφού αλλιώς θα απειλούν (κατ αυτούς θα αναγκαστούν) ότι θα πρέπει να απολύσουν εργαζόμενους.

Υπάρχει όμως άλλος δρόμος;

Ναι υπάρχει. Το αν ο αγροτικός τομέας, ο τομέας του τουρισμού αλλά και γενικότερα κάθε τομέας, λειτουργεί σαν ιδιωτική πρωτοβουλία (όπου το προϊόν που παράγεται δεν ανήκει στον ίδιο τον εργαζόμενο, αλλά στον επενδυτή που βάζει τα λεφτά και "νοικιάζει" για ένα διάστημα τον εργαζόμενο προκειμένου να του κάνει τη δουλειά) ή αν λειτουργεί ως συνεταιρισμός (όπου όλοι οι εργαζόμενοι συμμετέχουν στις αποφάσεις και ο επικεφαλής του συνεταιρισμού είναι κι αυτός εργαζόμενος), είναι καθαρά θέμα πολιτικού προσανατολισμού. Είτε δηλαδή δίνεις έμφαση στον ανταγωνισμό είτε δίνεις έμφαση στη συνεργασία και "σπρώχνεις" τον ανάλογο τομέα. Μέχρι πρότινος οι συνεταιρισμοί φαίνονταν σαν αποτυχημένες μορφές οργάνωσης της παραγωγής επειδή οι επικεφαλείς τους εξαρτιόνταν από κομματικά συμφέροντα. Στη μετά-κρίσης Ελλάδα όμως παρατηρούμε μια αναγέννηση των συνεταιρισμών σε πιο υγιής σίγουρα βάσεις.

Ως συντάκτης αυτού του άρθρου πιστεύω ότι μια πολιτική που δίνει έμφαση στη δημιουργία δικτύων συνεταιρισμών, αλλά χωρίς εξωτερικές πολιτικές παρεμβάσεις όσον αφορά την λειτουργία τους είναι όχι απλά μια διέξοδος, αλλά κατεύθυνση προς οικονομική και κατ' επέκταση κοινωνική ανάπτυξη. Γιατί δηλαδή την ανακύκλωση για παράδειγμα να την αναλάβει ένας ξένος επενδυτής και να μην την αναλάβουν άνθρωποι που θέλουν να οργανωθούν και να στελεχώσουν έναν συνεταιρισμό, ο οποίος θα απασχολεί από ερευνητές μέχρι υπαλλήλους καθαριότητας; Ο δήμος θα είναι απλά αυτός που θα συζητά με τον εκάστοτε εκπρόσωπο του συνεταιρισμού και θα βοηθά εκεί που χρειάζεται. Δημοτικά τέλη θα μπορούσαν να διαχειρίζονται από τον ίδιο τον συνεταιρισμό και ο δήμος να λειτουργεί σαν ελεγκτικός μηχανισμός ή να αξιολογεί την αποδοτικότητα του συνεταιρισμού επιβάλλοντας πρόστιμα όταν η δουλειά που έχει αναλάβει δεν ικανοποιεί την κοινωνία.
Από εδώ και πέρα η συζήτηση όμως παίρνει άλλη τροπή και ξεφεύγει από τα καθιερωμένα πρότυπα (μερικοί μάλιστα ίσως τα χαρακτηρίσουν ουτοπικά).

Όμως για να γίνει κάτι εφικτό πρέπει συνεχώς να κυνηγάμε αυτό που θεωρούμε αδύνατο.

Κι αυτό ίσως είναι μια πιο δημιουργική και ουσιαστική πολιτική απ' ότι φανταζόμαστε.

Για την Επιτροπή ΠΔΔΚτΔΚ
Lykos Sakis

Βιβλιογραφικές αναφορές και παραπομπές στο διαδίκτυο

(1)

· [Naomi Klein " Νο Logo" σελ 261]

· [Δ. Καζάκης "Μονόδρομος ή ανατροπή;" σελ 143-144]

· [http://en.wikipedia.org/wiki/Special_economic_zone#References]

· [ http://ilesxi.wordpress.com/2013/07/28/%CE%B5%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%B6%CF%8E%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CF%85%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B5%CE%BA%CE%BC%CE%B5%CF%84/]

(2)

· [ http://www.epzbangladesh.org.bd/ ]

(3)